Obywatele z krajów Unii Europejskiej będą mogli ubiegać się o status osoby osiedlonej (settled status) w trzech krokach za cenę mniejszą niż wyrobienie paszportu, jeśli nadal planują przebywać w Wielkiej Brytanii, gdy ta ostatecznie opuści struktury unijne – oto plan przedstawiony dzisiaj przez brytyjski rząd. 

 Zdobycie nowego statusu po Brexicie dla obywateli z krajów unijnych i ich rodzin w UK stanie się konieczne.

W tym celu obywatele państw unijnych będą musieli wypełnić „prosty i przyjazny użytkownikowi” wniosek, składający się z trzech części. Dostaną na to czas do końca czerwca 2021 roku. W aplikacji, dostępnej w języku polskim, potwierdzą swoją tożsamość, pobyt w UK oraz niekaralność. System w czasie rzeczywistym przeprowadzi wstępną ocenę wprowadzonych danych i da odpowiedź, czy jest możliwe uzyskanie:
- statusu osoby osiedlonej – settled status - dla tych, którzy żyją w Wielkiej Brytanii bez przerwy przez przynajmniej 5 lat bądź
- tymczasowego/warunkowego statusu osoby osiedlonej czyli pre-settled status w przypadku, gdy aplikant jest na Wyspach przez okres krótszy niż 5 lat, ale przyjechał do UK przed 31 grudnia 2020 roku.

Przyznanie statusu osoby osiedlonej będzie się wiązało z otrzymaniem specjalnego numeru. Nie zostanie on jednak ujęty w żadnym specjalnym dokumencie, który będziemy musieli przy sobie nosić.

Rząd ustalił już cenę za wniosek. Wyniesie ona £65. Jeśli aplikacja tyczy się osoby, która nie ukończyła 16. roku życia – koszt zmniejszy się do £32.50.

Program osiedlenia - o czym trzeba wiedzieć i pamiętać:

1. Jeżeli wcześniej postaraliśmy się o wyrobienie karty stałego rezydenta, nie poniesiemy opłaty za wypełnienie wniosku. Wciąż jednak będziemy musieli przejść wyżej opisaną procedurę.

2. Osoby, którym system przyzna tymczasowy status osoby osiedlonej, dostaną szansę na uzyskanie „settled status”, jak tylko minie pięć lat od ich przyjazdu do UK. W takiej sytuacji konieczne będzie ponowne wypełnienie aplikacji – taki drugi wniosek od kwietnia 2019 roku będzie jednak bezpłatny.

3. Prace nad uruchomieniem nowego programu osiedlenia rozpoczną się w tym roku. Schemat zostanie w pełni otwarty do dnia 30 marca 2019 roku a ostateczny termin na wypełnienie wniosków przypadnie na dzień 30 czerwca 2021 roku. Pobyt na terytorium Wielkiej Brytanii osób, które nie wypełnią aplikacji na czas lub wcale, zostanie przez władze uznany za bezprawny.

4. Obywatele UE w UK, którzy byli w przeszłości karani, zostaną poproszeni o ich ujawnienie szczegółów w trakcie procesu aplikowania o nowy status imigracyjny – wszystko po to, aby można było sprawdzić, czy przestępstwa nie były „poważne” czy „powtarzające się”. Powody do niepokoju o swoją przyszłość mogą mieć osoby z wyrokami więzienia dłuższymi niż 12 miesięcy. Drobniejsze przewinienia będą tolerowane.

5. Uzyskanie settled status wiąże się z kontynuacją dotychczasowego życia w Wielkiej Brytanii oraz z szansą na uzyskanie brytyjskiego obywatelstwa, do którego konieczny będzie dodatkowy, szósty rok stałego pobytu w UK. Bliscy członkowie rodziny osób z „settled status”, żyjący poza granicami UK, wciąż będą mogli przeprowadzić się do nich na Wyspy po 31 grudnia 2021 roku.

6. Wniosek złożymy online i poprzez aplikację z systemem Android.

Rząd zapewnia, że program nie ma utrudnić a raczej pomóc europejskim rezydentom w osiedleniu się, życiu i pracy w Wielkiej Brytanii.

Plany jednak już spotykały się z ostrą krytyką opozycji. Oponenci argumentują, że obywatele UE w UK są finansowo karani za Brexit a Home Office nie da rady przetworzyć średnio 4,500 wniosków dziennie (a w sumie około 3.2 – 3.8 mln wszystkich aplikacji) przed zakończeniem programu w czerwcu 2021 roku.